6 lut 2022
Źródło: https://www.landsnail.com/ii-in-a-mac.htm
Zacznijmy od garści informacji, o których być może nie wiedzieliście:
Tryb ciemny był standardowym ustawieniem komputerów już w latach 70.
Jednym z głównych powodów, dla których zaczęto rezygnować z dark mode były ekrany LCD o niskiej rozdzielczości, które stały się bardziej popularne w latach 90, utrudniając czytanie jasnych znaków na ciemnych ekranach.
A główną motywacją do powrotu do trybu ciemnego była oszczędność baterii i rozwój technologii, która to umożliwiła - ekrany LED i OLED
Dodatkowo, uważa się (pewnie głównie w US), że po wprowadzeniu trybu ciemnego dla swoich użytkowników to Twitter zapoczątkował ten trend.
(wszystkie źródła podlinkowane są na dole)
A jeśli ciekawi Cię co wydarzyło się od tamtych czasów do teraz - to tutaj jest fajny artykuł
Źródło: https://creativehandles.com/blog-posts/92/why-and-how-to-design-dark-mode-for-your-app
W dzisiejszym odcinku o psychologii dark mode dowiecie się:
Kto i kiedy najchętniej korzysta z dark mode - garść danych
Jak korzystanie z dark mode wygląda z perspektywy percepcji wzrokowej?
Jak dark mode widzą osoby z wybranymi wadami wzrokowymi?
Jakie są korzyści, a jakie wady z korzystania z trybu ciemnego?
Kiedy na pewno nie wdrażać dark mode?
I to na co wszyscy czekają… Czy użytkownicy dark mode są mniej uczciwi od użytkowników light mode?
No to lecimy!
Kto i kiedy najchętniej korzysta z dark mode? - garść danych
81,9% osób korzysta z trybu ciemnego w swoich telefonach
82,7% respondentów ankiety stwierdziło, że używa trybu ciemnego w swoim systemie operacyjnym
79% użytkowników MacOS przeszło na tryb ciemny w ciągu trzech miesięcy od jego wydania
Według badania przeprowadzonego w 2020r większość użytkowników urządzeń do czytania e-booków, a konkretnie 85% z nich, preferuje korzystanie z trybu ciemnego
w 2020 r preferencja dla trybu ciemnego w aplikacjach Microsoft Office, takich jak Word, Excel i PowerPoint, odnotowała znaczny wzrost o 60%
Wnioski są jednoznaczne: rośnie popularność i preferencja do korzystania z dark mode
Jak korzystanie z dark mode wygląda z perspektywy percepcji wzrokowej? (dla zdrowego wzroku)
W skrócie: chodzi o ilość i rodzaj światła, jakie wpada do naszego narządu wzroku i jego związek z ostrością i wydajnością widzenia.
A to najważniejsze mechanizmy percepcji trybu ciemnego zakładając w pełni zdrowy wzrok:
Rozszerzanie źrenic (otworów, przez które światło wpada do naszego oka)
→ Korzystanie z ciemnego ekranu wywołuje ten sam efekt co zachowanie się zmysłu wzroku w ciemności - wymaga rozszerzenia źrenic.
→ Źrenice się rozszerzają, aby wpuścić do oka więcej światła w ciemności (mechanizm regulujący m.in. ostrość widzenia), natomiast długotrwałe rozszerzenie źrenic może obniżyć ostrość widzenia i wrażliwość na światło, czyli sprawić, że widzenie stanie się mniej wyraźne.
→ I odwrotnie, źrenice zwężają się pod wpływem jasnego światła, aby zapobiec przedostawaniu się zbyt dużej ilości światła i uszkodzeniu tylnej części oka (siatkówki), a wzrok się wyostrza
Źródło: https://www.focalpointeeyecare.com/what-is-eye-dilation-and-why-is-it-so-important
Rodzaj światła
→ podobno tryb dark mode zmniejsza ekspozycję na światło niebieskie, którego po prostu emituje znacznie mniej
Jak dark mode widzą osoby z wybranymi wadami wzrokowymi?
Temat zostawiam działce “dostępność”, ale warto przynajmniej wspomnieć, że największe różnice będą odczuwać osoby z wadami wzroku związanymi z zaburzeniami ostrości widzenia, czyli m.in.: astygmatyzmem i krótkowzrocznością (myopia), w Polsce ponoć aż ok. 40% osób ma astygmatyzm., dla porównania w US szacuje się od 30 do 50%.
A jedną z największych trudności osób z takimi ograniczeniami jest zjawisko o nazwie efektu halacji:
U osób z astygmatyzmem lub krótkowzrocznością tryb ciemny może powodować efekt halacji, czyli rozchodzenia się światła poza jego granice. To jak efekt jazdy w ciemności dla osób z astygmatyzmem, gdzie widzą aureole wokół reflektorów. Tryb ciemny wówczas może być powiązany z niższymi poziomami skupienia i czytania ze zrozumieniem.
Efekt Halacji, ekran po lewej - źródło
Jakie korzyści niesie korzystanie z trybu dark mode?
Mniejsza ekspozycja na światło niebieskie
Dark mode emituje mniej światła niebieskiego w przeciwieństwie do trybu jasnego
Światło niebieskie może wpływać na cykl snu i czuwania, a co za tym idzie, wpływa na poczucie wypoczęcia
Mniejsze zmęczenie oczu
Ponieważ jest mniej białych “błysków”, używanie urządzeń elektronicznych przez dłuższy czas jest mniej obciążające dla oczu.
Mniejszy światłowstręt
Mniej bieli naturalnie sprawia, że mniej światła będzie docierać do naszego narządu wzroku
Długotrwałe korzystanie w niedoświetlonym otoczeniu
w tym korzystanie w ciemności, wieczorem czy w nocy = dostosowanie poziomu kontrastu między ekranem a otoczeniem
70% inżynierów oprogramowania na całym świecie twierdzi, że tryb ciemny ułatwia kodowanie przez dłuższy czas
A jakie wady?
Podobno ludzki mózg ma predyspozycje do faworyzowania polaryzacji dodatniej nad ujemną, jeśli chodzi o szybkość skupiania się, koncentrację i wydajność. Polaryzacja dodatnia odnosi się do ciemnego tekstu na jasnym tle, a polaryzacja ujemna do jasnego tekstu na ciemnym tle - badanie przeprowadzone przez A. Buchnera i N. Baumgartnera
Kiedy na pewno nie wdrażać dark mode?
Kiedy jest źle zaprojektowany i nie spełnia standardów dostępności, a przede wszystkim kryterium kontrastu. Niestety wciąż nie brakuje interfejsów, których dark mode przysparza więcej problemów, niż ich rozwiązuje.
Odsyłam do tego artykułu oraz do tego od Bureau of Internet Accessibility
P.S. A wg badania z 2023 aż 83.6% stron (na podstawie badania 1 mln najpopularniejszych stron głównych) ma wykrywalne problemy z kontrastem (to akurat nie dotyczy tylko dark mode, ale ogólnie problemów z kontrastem).
Czy użytkownicy dark mode są mniej uczciwi od użytkowników light mode?
W dość intrygującym badaniu naukowcy postanowili się przyjrzeć temu, czy korzystanie z dark mode na wpływ na uczciwość!? Dokładnie tak, na uczciwość. A badanie zostało opublikowane w znanym, wiarygodnym, recenzowanym i naukowym journalu Computers in Human Behavior
Jak do tego doszło?
Jak tłumaczą swoją motywację do zbadania takiego powiązania:
Celem obecnego badania jest zbadanie jednego z takich czynników sytuacyjnych: interfejsu użytkownika (UI) w „trybie ciemnym”. Jak omówimy w następnej sekcji, światło i ciemność wpływają na ludzkie zachowanie. Zestaw badań łączy ciemność z niemoralnymi zachowaniami, podczas gdy inne badanie pokazuje, że nawet ciemność osadzona w interfejsie użytkownika może wywołać efekty psychologiczno-behawioralne. Z tego wynika pytanie badawcze: czy tryb ciemny zwiększa nieuczciwość wśród użytkowników?
Motywacje ludzi do korzystania z dark mode, które wymieniają:
uznanie za bardziej estetycznego wizualnie
komfort wzrokowy → mniejsze zmęczenie
wpływ na rytm dobowy (powiązanie ze światłem niebieskim)
oszczędność baterii
Ale skąd się wzięło to powiązanie dark mode z wpływem na zachowanie i potencjalną nieuczciwością?
“Dark” jako ciemność odnoszą do znaczenia kulturowo-metaforycznego
Do tego, że konsumenci dokonują zdrowszych i bardziej wartościowych wyborów w jasnym świetle (w przeciwieństwie do słabego) (Biswas, Szocs i Lehmann, 2013).
Że przy słabym oświetleniu gracze mogą grać dłużej i podejmować większe ryzyko niż przy jasnym oświetleniu (Ilicic & Baxter, 2019)
I, że wydajność twórcza może być lepsza w ciemności i słabym oświetleniu (Steidle & Werth, 2013), a jasność otoczenia może powodować, że ludzie będą bardziej emocjonalni (Xu & Laboo, 2014).
A do tego, podpierają swoje hipotezy o kilka wcześniejszych eksperymentów, w których wykazano, że:
uczestnicy przebywający w przyciemnionym pokoju wykazywali zwiększoną skłonność do oszukiwania, Zhong, Bohns i Gino (2010)
w innym, że uczestnicy patrzący przez cienie zachowywali się bardziej egoistycznie i postrzegali siebie jako bardziej anonimowych, Zhong, Bohns i Gino (2010)
w jeszcze innym, że uczestnicy w jaśniejszych środowiskach wykazywali bardziej prospołeczne zachowania.
Steidle i Werth (2014) stwierdzili, że jasność prowadzi do wyższej samoświadomości i większej samoregulacji, co z kolei ogranicza niepożądane społecznie zachowania.
Dodatkowo w innym badaniu uczestnicy postrzegali komunikację jako znacznie bardziej negatywną, gdy była wyświetlana w ciemnym interfejsie użytkownika w porównaniu z jasnym interfejsem użytkownika, Loffler, Giron, and Hurtienne (2017)
I podsumowali to zdaniem, że przytoczone badania pokazują, że w ciemnych warunkach należy spodziewać się niemoralnego zachowania.
Na tej podstawie sformułowali 3 hipotezy:
(H1) Użytkownicy ciemnego interfejsu użytkownika są bardziej nieuczciwi niż użytkownicy jasnego interfejsu użytkownika
(H2) Postrzegana anonimowość pośredniczy w wpływie ciemnego/jasnego interfejsu użytkownika na uczciwość
(H3) Tryb ciemnego interfejsu użytkownika ma mniejszy (lub żaden) wpływ na dochodową uczciwość uczestników o gorszym samopoczuciu finansowym
I co im z tego wyszło?
Po przeprowadzeniu szeregu eksperymentów (jakich? możecie o nich przeczytać w artykule źródłowym, lub dajcie znać jeśli chcecie, abym je omówiła), wnioski są następujące:
Nasz eksperyment nie pokazuje żadnej ogólnej różnicy w uczciwości między użytkownikami ciemnego i jasnego interfejsu użytkownika (H1). Nie znajdujemy dowodów na mediację postrzeganej anonimowości (H2) lub moderację dobrostanu finansowego (H3).
Analiza eksploracyjna wykazała nawet, że gdy nie spali przez dłuższy czas, użytkownicy ciemnego interfejsu użytkownika byli bardziej uczciwi niż użytkownicy jasnego interfejsu użytkownika. Tryb ciemny może zatem nie zmniejszać pozytywnego zachowania moralnego, ale zamiast tego je wzmacniać. Oznacza to, że tryb ciemny jest bezpieczny, a być może nawet korzystny do wdrożenia w oprogramowaniu, w którym pożądane jest zachowanie moralne, na przykład w przypadku deklaracji podatkowych online i mediów społecznościowych.
Tak więc, zgodnie z pracą Werth et al. (2012) oraz Gergen i in. (1973), obecne badanie pokazuje, że ciemność może faktycznie prowadzić do czegoś dobrego zamiast złego. (→ tu dodatkowo przytoczone są badania, które wykazały pozytywny wpływ)
próba wyjaśnienia pozytywnego zjawiska:
W rzeczywistości analiza eksploracyjna wykazała, że ciemny interfejs użytkownika może nawet promować uczciwość u użytkowników, którzy nie spali przez dłuższy czas. Ponieważ tego ustalenia nie postawiono hipotezy, nie jest do końca jasne, dlaczego tak się dzieje.
Może to wynikać z psychologicznego efektu ubocznego komfortu (oczu), jaki ciemny interfejs użytkownika może oferować pod koniec dnia. Ma to sens, biorąc pod uwagę, że negatywne emocje mogą napędzać nieetyczne zachowania (Shalvi, Van Gelder i Van Der Schalk, 2013, s. 179); jasny interfejs użytkownika może powodować irytację u użytkowników, którzy nie śpią dłużej, a tym samym usprawiedliwiać nieuczciwość.
Innym wyjaśnieniem może być to, że obserwowany efekt jest związany z efektem wyczerpania ego (zmęczenia) na uczciwość, któremu przeciwdziała jasny tryb interfejsu użytkownika, ale nie ciemny. Zmęczeni użytkownicy mogą być bardziej skłonni do szczerości; jasne światło jasnego trybu interfejsu użytkownika może obudzić użytkownika i przeciwdziałać takiemu zmęczeniu. Teoria wyczerpania ego jest jednak wysoce kontrowersyjna.
i co ważne:
Chociaż zaobserwowany efekt jest interesujący, należy go interpretować z ostrożnością, ponieważ wynika on z analizy eksploracyjnej (a nie wstępnie zarejestrowanej potwierdzającej), a mechanizm leżący u jego podstaw jest niejasny.
oraz komentarz dot. ograniczeń badania:
Poprzednie badania nad moralnością w ciemności wykorzystywały cienie i przyciemnione pokoje. Biorąc pod uwagę, że ciemny interfejs użytkownika jest wyświetlany na ekranie i zajmuje tylko ograniczoną część pełnej percepcji wizualnej. Ciemny interfejs użytkownika może zatem nie mieć lub mieć mniejszy wpływ na proces decyzyjny. Należy również wziąć pod uwagę, że cytowane badania moralności ciemności i UI były ograniczone zarówno pod względem ilości, jak i mocy statystycznej, więc nie jest oczywiste, że ich ustalenia nie były fałszywie pozytywne.
Co sądzicie o takim powiązaniu interakcji i kontekstu z zachowaniem? Dajcie znać w komentarzu na substack’u lub odpisując na tego maila!
Źródła:
https://marketsplash.com/dark-mode-usage-statistics
https://thesmallbusinessblog.net/dark-mode-users/
https://hub.appfire.com/business-intelligence-and-reporting/is-dark-mode-better-for-your-eye-health/
https://increditools.com/dark-mode-usage-statistics/
https://www.boia.org/blog/dark-mode-can-improve-text-readability-but-not-for-everyone
https://www.nngroup.com/articles/dark-mode/
https://www.allaboutvision.com/digital-eye-strain/is-dark-mode-better-for-eyes/
https://www.wired.co.uk/article/dark-mode-chrome-android-ios-science
