15 mar 2022
Zacznijmy od małego eksperymentu, zjedź poniżej i odpowiedz sobie na pytanie co może oznaczać ta ikona zastosowana np. w interfejsie facebooka?
⤵️
⤵️
⤵️
⤵️
⤵️
⤵️
⤵️
⤵️
Podejrzewam, że nie musiałe/aś się zbyt długo zastanawiać?
🧠 Wg neurologów z Instytutu Technologicznego w Massachusetts (MIT), mózg jest w stanie przetwarzać całe obrazy, które ludzkie oko widzi przez zaledwie 13 milisekund.
Co więcej, inne badania mówią o tym, że 90% informacji przesyłanych do mózgu to informacje wizualne! Są one przetwarzane przez mózg znacznie szybciej niż tekst, gdyż nasze mózgi są przyzwyczajone do przetwarzania obrazów.
Na codzień odbieramy mnóstwo informacji z otoczenia - patrzymy na obrazy, czytamy treści, skanujemy pobieżnie, klikamy w ikony - ale jak to się dzieje, że w ciągu ułamka sekundy wiemy co np. oznacza ikona dzwonka (jak wyżej) i skąd wiemy czego się spodziewać jak w nią klikniemy? albo jakie procesy w naszych głowach zachodzą podczas porównywania cen w sklepach internetowych?
I tutaj wchodzi całe na biało odbieranie bodźców i przetwarzanie tych informacji w naszych mózgach 🪄
🧠 Aby zrozumieć w jaki sposób nasz umysł przetwarza informacje musimy zajrzeć do procesów poznawczych. Na te z kolei możemy spojrzeć z różnych perspektyw, ale dzisiaj poruszę strategie przetwarzania informacji w kontekście głębokości ich przetwarzania.
O głębokości przetwarzania informacji
Wg teorii poziomów przetwarzania informacji wyróżnia się 2 bieguny poziomu głębokości przetwarzania informacji: płytki i głęboki i można je powiązać ze stanami uwagowymi: intensywnym i ekstensywnym:
1️⃣ Tryb ekstensywny został zdefiniowany przez szybkie tempo i mniejszą poprawność selekcji informacji (płytki poziom przetwarzania)
2️⃣ tryb intensywny – przez wolne tempo i większą poprawność detekcji (głęboki poziom przetwarzania).
Jak działa przetwarzanie płytkie i głębokie?
👉 Przetwarzanie płytkie, czyli tzw. powierzchowne, polega na szybkim i nierefleksyjnym analizowaniu informacji. Nasz mózg wykorzystuje tę strategię, gdy chcemy szybko i intuicyjnie zrozumieć otaczający nas świat, na przykład w sytuacji zagrożenia. Jest to więc szybkie, ale często nie do końca precyzyjne przetwarzanie informacji. Odbywa się na poziomie sensorycznym (np. wzrokowym, słuchowym).
👉 Przetwarzanie głębokie, czyli tzw. refleksyjne, polega na głębszym, bardziej wnikliwym analizowaniu informacji. Nasz mózg wykorzystuje tę strategię, gdy chcemy zrozumieć złożone zagadnienia lub problematyczne sytuacje. Jest to więc wolniejsze, ale za to bardziej precyzyjne przetwarzanie informacji. Odbywa się na poziomie semantycznym - zachodzi odkodowanie informacji.
Dwa wyróżnione stany uwagowe różni również zakres, czyli liczba bodźców znajdujących się w polu uwagi w tym samym czasie. Uwaga intensywna opiera się na przetwarzaniu sekwencyjnym, związanym z przetwarzaniem kontrolowanym, natomiast uwaga ekstensywna sprzyja holistycznemu przetwarzaniu informacji. W związku z tym uwaga ekstensywna obejmuje całe pole percepcyjne, natomiast intensywna wymaga koncentracji na jednym bodźcu lub jego rodzaju (Kolańczyk, 1991).
Jak wykorzystać przetwarzanie płytkie i głębokie w projektowaniu skutecznych rozwiązań UX?
Jak widać, obie strategie przetwarzania informacji są ważne i mogą być wykorzystywane w różnych sytuacjach.
Dlatego też ważne jest, aby w projektowaniu skutecznych rozwiązań UX uwzględniać obie strategie i wiedzieć kiedy i w jaki sposób możemy wspierać, którą z nich.
Dzięki temu możemy stworzyć interfejsy, które będą wspierać naturalne sposoby radzenia sobie z informacjami w potrzebnym dla użytkownika kontekście.
👉 Przetwarzanie płytkie może być wspierane w projektowaniu elementów interfejsu, których celem jest szybka, łatwa do interpretacji informacja przy jednoczesnej minimalizacji wysiłku poznawczego i czasu na jej przetworzenie. Będą to elementy, które są szybko rozpoznawalne i łatwe do zrozumienia. Np. stosowanie ikon, które są intuicyjne i szybko kojarzone z ich znaczeniem = poziom sensoryczny.
👉 Głębokie przetwarzanie może być wspierane przez projektowanie elementów interfejsu, które wymagają bardziej zaawansowanej analizy i interpretacji. Na przykład wymagają wnikliwej analizy, porównania czy podjęcia decyzji. Wówczas skuteczne może być stosowanie kategoryzacji, tabel czy hierarchizacji treści, która umożliwi analizę od ogółu do szczegółu = poziom semantyczny.
Jak to wygląda w praktyce korzystania z interfejsów vs. głębokości przetwarzania informacji?
Poniżej zebrałam 3 przykłady przetwarzania płytkiego i głębokiego w kontekście korzystania z wybranych aplikacji:
Korzystanie z aplikacji mapy, w celu:
wyświetlenia najbliższej restauracji - płytkie przetwarzanie informacji
zapoznanie się z opiniami innych użytkowników i rekomendacjami - głębokie przetwarzanie informacji
Skanowanie kodu kreskowego produktu w aplikacji zakupowej, w celu
sprawdzenia ceny - płytkie przetwarzanie informacji
porównania cen w innych sklepach - głębokie przetwarzanie informacji
Korzystanie z aplikacji do zarządzania budżetem, w celu:
sprawdzenia stanu konta - płytkie przetwarzanie informacji
analizy wydatków i planowania przyszłych wydatków - głębokie przetwarzanie informacji
❌Jakie są najczęstsze błędy popełniane w projektowaniu interfejsów, które nie wspierają naturalnych procesów przetwarzania informacji przez mózg człowieka?
→ nieznajomość kontekstu, w której użytkownik korzysta z aplikacji, m.in.:
stan emocjonalny podczas korzystania, np. stres wynikający z pośpiechu lub ważnego spotkania
miejsce, np. pociąg - gdzie może być słaby zasięg
urządzenie, np. smartphone - podczas gdy aplikacja zaprojektowana jest typowo pod desktop
ograniczenia ruchowe, np. samochód, albo rodzic trzymający dziecko na jednej ręce - podczas gdy do obsługi wymagane są obie ręce i wysoka koncentracja
→ niezrozumienie priorytetów i realnych celów oraz częstotliwości korzystania z konkretnych funkcjonalności, np. zatrzymanie się na deklaracjach bez poparcia danych potwierdzających zachowania użytkowników
mój ulubiony przykład:
P: jak często chodzisz na siłownie?
O: 2 x w tygodniu!
P: kiedy ostatnio byłeś na siłowni?
O: hmmmm w lipcu
robi różnicę, co?
Kiedy nie rozumiemy kontekstu, celów i częstotliwości potrzeb / wykonywania danego zadania trudno nam będzie zaprojektować rozwiązanie, które ma np. wspierać płytkie przetwarzanie = szybką informację, dostępną w łatwy sposób i uzyskaną bez wysiłku
→ kiedy użytkownik, aby uzyskać konkretną informację lub daną, której szuka często (np. kilka razy dziennie lub w tygodniu) musi dokonać dogłębnej analizy, wówczas błędem może być stosowanie złożonych i rozbudowanych interfejsów do wyciągania 1 konkretnej informacji, np.
niesformatowana ściana tekstu
duża tabela
złożone kilkuetapowe procesy
Konieczność obliczenia tej wartości na kalkulatorze
→ pomijanie elementów wizualnych (np. Ikon, ilustracji), którymi można ułatwić szybkie skanowanie i przetwarzanie na poziomie sensorycznym
I odwrotnie - czasami celowo powinnismy stworzyć rozwiązanie, które wymaga skupienia i głębszej analizy, która wymaga wejścia w poziom semantyczny, tak, aby nasz użytkownik nie popełnił przy tym błędów. Wówczas możemy go wesprzeć stosując właśnie kategoryzacje czy hierarchizacje treści, czyli połączyć obie strategie.
Podsumowując: wykorzystanie obu modeli przetwarzania informacji w projektowaniu rozwiązań UX pozwala na stworzenie interfejsu, który jest intuicyjny dla użytkownika, a jednocześnie wykorzystuje jego preferencje, aby ułatwić mu korzystanie z interfejsu w jego kontekście.
Czy jest coś, co szczególnie Cię interesuje w tym temacie, albo co chciał/abyś jeszcze lepiej zrozumieć?
napisz na maila hello@digitalpsychology.pl - jestem po drugiej stronie :-)
K
Źródła:
Kolańczyk A. (1991). Intuicyjność procesów przetwarzania informacji. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Nęcka, E., Orzechowski, J. i Szymura, B. (2008). Psychologia poznawcza. Warszawa: PWN.
