12 sty 2022
Cześć!
Dzisiaj będzie o wpływie platform społecznościowych na samopoczucie i zdrowie psychiczne.
W jaki sposób zajmujemy możliwie najwięcej twojego czasu i świadomej uwagi? Wykorzystaliśmy słaby punkt ludzkiej psychologii. Dajemy Ci działeczkę dopaminy.
Sean Parker, były dyrektor zarządzający i członek rady nadzorczej Facebooka
Przerażające? Mam dla Ciebie dobrą i złą wiadomość:
❌ Zła jest taka, że powyższy cytat to prawda.
✅ A dobra, że zrozumienie kilku spraw pozwoli Ci przejąć kontrolę nad korzystaniem z mediów społecznościowych i świadomie z nich korzystać (a nie na odwrót).
Wyobraź sobie taki scenariusz:
Jest poniedziałek rano, przyszła jesień, 12 stopni i deszcz za oknem, do porannej kawy automatycznie chwytasz za smartphone’a. Wchodzisz na facebook’a: O znajomi wrzucili zdjęcia z weekendowego wypadu nad jezioro — ale ładne zdjęcia, chyba dobrze się bawili! Ciekawe co tam na instagramie — no tak, jak zwykle wszyscy dookoła jeżdżą na wakacje w ciepłe kraje, A JA JEDYNA/Y siedzę w pracy, gdzie jest zimno i tak… zwyczajnie.
Znajome? Jeśli nie to szczerze gratuluję, jesteś bardzo świadomą osobą, tak trzymaj! Natomiast jeśli pomyślała/eś: “to o mnie” to zapewniam Cię, że nie jesteś w mniejszości, ale czy zastanawiałe/aś się kiedyś co czujesz w takim momencie? I czy są to emocje pozytywne czy negatywne?
Royal Society for Public Health wraz z Young Health Movement badali pozytywny i negatywny wpływ mediów społecznościowych na zdrowie młodych ludzi w Wielkiej Brytanii, z którego wynika, że:
91%, osób w wieku 16–24 lat używa internetu do korzystania z sieci społecznościowych
Media społecznościowe zostały opisane jako bardziej uzależniające niż papierosy i alkohol
Wskaźniki lęku i depresji wśród młodych ludzi wzrosły o 70% w ciągu w ciągu ostatnich 25 lat
A na dokładkę korzystanie z mediów społecznościowych jest powiązane z podwyższonym poziomem lęku, depresji i słabego snu
Nieźle co? A to przecież tylko te ładne zdjęcia i relacje przyjaciół, znajomych i… jeszcze kilkuset innych, nierzadko obcych ludzi.
Wyżej przytoczone badanie polegało na przeprowadzeniu ankiety wśród prawie 1500 młodych ludzi (w wieku 14–24) z Wielkiej Brytanii. W ankiecie poproszono ich o ocenę, w jaki sposób (pozytywny czy negatywny) każda ze wskazanych platform mediów społecznościowych, z których korzystają, wpływa na 14 obszarów związanych ze zdrowiem i samopoczuciem, które eksperci uznali za najważniejsze, a były to:
Świadomość i zrozumienie doświadczeń zdrowotnych innych ludzi.
Dostęp do fachowych informacji na temat zdrowia, którym można zaufać.
Wsparcie emocjonalne — empatia i współczucie ze strony rodziny i przyjaciół.
Niepokój — uczucie zmartwienia, nerwowości lub niepokoju.
Depresja — uczucie skrajnego przygnębienia i nieszczęścia.
Samotność — uczucie bycia zdanym tylko na siebie.
Sen — jakość i ilość snu.
Wyrażanie siebie — wyrażanie swoich uczuć, myśli lub pomysłów.
Tożsamość własna — zdolność do określenia, kim się jest.
Obraz ciała — jak się czujesz z tym, jak wyglądasz.
Relacje ze świata rzeczywistego (offline) — utrzymywanie relacji z innymi ludźmi.
Budowanie społeczności — poczucie przynależności do społeczności ludzi o podobnych poglądach.
Zastraszanie (z ang. bullying) — groźba lub obraźliwe zachowanie wobec Ciebie.
Zjawisko FOMO (z ang. Fear of Missing Out) — poczucie, że musisz pozostać w kontakcie, ponieważ obawiasz się, że pewne rzeczy mogą dziać się bez Ciebie.
Na podstawie ocen, jakie młodzi ludzie wystawili każdej platformie pod kątem każdego z obszarów związanych ze zdrowiem i samopoczuciem, pięć najpopularniejszych platform otrzymało średni wynik, który posłużył do ustalenia rankingu, który przedstawia się następująco:
YouTube — na szczycie listy, jako platforma mająca najbardziej pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie 🎉
Twitter
Facebook
Snapchat
Instagram — na końcu listy, jako platforma mająca najbardziej negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie 💥
Na grafice poniżej możesz zobaczyć średnią ocenę każdego z 14 obszarów zdrowia psychicznego i samopoczucia (wspomnianych wyżej) dla Instagrama (ocenianego jako najbardziej negatywny wpływ na zdrowie psychiczne):
Źródło: Raport “Status of Mind: Social media and young people’s mental health”.
I dla porównania YouTube’a (ocenianego jako najbardziej pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne)
Źródło: Raport “Status of Mind: Social media and young people’s mental health”.
Czy to oznacza, że problem dotyka jedynie młodych?
Niekoniecznie, spójrz poniżej na wykres dot. korzystania z Social Media wg grupy wiekowej:
Więc jak to jest, że te piękne zdjęcia na Instagramie mają tak negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i samoocenę? Spójrzmy na to z bliska:
Badania sugerują, że młodzi ludzie, którzy intensywnie korzystają z mediów społecznościowych — spędzając ponad dwie godziny dziennie na portalach społecznościowych, takich jak Facebook, Twitter lub Instagram — częściej zgłaszają słabe zdrowie psychiczne, w tym zaburzenia psychiczne (objawy lęku i depresja).
Obserwowanie przyjaciół stale przebywających na wakacjach lub korzystających z nocnych wyjść może sprawić, że młodzi ludzie poczują, że coś ich omija, podczas gdy inni mają wrażenie, że nie mają nic do powiedzenia.
Takie uczucia mogą sprzyjać postawie porównywania u młodych ludzi. Osoby te mogą oglądać mocno przerobione — edytowane zdjęcia i filmy i porównywać je do swojego życia, postrzeganego subiektywnie jako prozaiczne.
Nierealistyczne oczekiwania stawiane przez media społecznościowe mogą pozostawić młodych ludzi z poczuciem samoświadomości, niską samooceną i dążeniem do perfekcjonizmu, które mogą objawiać się jako zaburzenia lękowe.
Wykazano również, że korzystanie z mediów społecznościowych, zwłaszcza jednoczesne prowadzenie więcej niż jednego konta w mediach społecznościowych, jest powiązane z objawami lęku społecznego.
Ok, znamy już poniekąd przyczyny, które stoją za pogorszeniem zdrowia psychicznego w wyniku korzystania z mediów społecznościowych. Ale czy to oznacza, że temat jest wyczerpany? Skąd! Od razu pojawił mi się przed oczami szereg pytań:
Na kim spoczywa odpowiedzialność za problemy zdrowia psychicznego użytkowników platform społecznościowych?
Czy twórcy mediów społecznościowych specjalnie i intencjonalnie projektują platformy tak, abyś się uzależnił/a i czuł/a źle?
Czy to Twoja sprawa i to Ty, jako użytkownik powinieneś mieć wiedzę i narzędzia, aby umieć zdecydować co jest dla Ciebie dobre, co złe i umieć to kontrolować?
Jak to jest, że przy tak negatywnym wpływie na zdrowie psychiczne, użytkownicy wcale z nich nie rezygnują, a wracają tam bardzo często?
I gdzie w tym wszystkim rola etyki w projektowaniu produktów cyfrowych?
Oczywiście nie ma jednoznacznej odpowiedzi na żadne z nich, moją misją będzie próba rozwinięcia, przedstawienia perspektyw: biznesowej oraz psychologicznej, a być może i próba odpowiedzi na nie w kolejnych wpisach. Niemniej jednak jestem ciekawa jakie są Twoje przemyślenia i opinie na wyżej postawione pytania? Chciałabym Cię z tymi pytaniami zostawić — po drugiej stronie tego newslettera stoi człowiek — ja, więc zachęcam Cię również do podzielenia się swoimi przemyśleniami, chciałabym, aby to był dialog, a nie monolog ;-)
Uświadomienie sobie wpływu* obecnego kształtu mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne to już pierwszy i całkiem spory krok do lepszego zdrowia psychicznego w erze cyfrowej. Ale żeby nie kończyć takim pesymistycznym akcentem, wrzucam jeszcze kilka konkretnych kroków, które mogą nam pomóc ukształtować przyjazny zdrowiu psychicznemu świat mediów społecznościowych:
Co my, jako projektanci możemy zrobić, aby przeciwdziałać i zatrzymywać postępujący, negatywny wpływ mediów społecznościowych?
✦ Kilka postulatów od RSPH do twórców i projektantów rozwiązań cyfrowych (z którymi zgodzili się ankietowani użytkownicy — odbiorcy platform typu SM):
Wprowadzenie wyskakującego ostrzeżenia o intensywnym korzystaniu z mediów społecznościowych
Platformy mediów społecznościowych powinny identyfikować użytkowników, którzy mogą mieć problemy ze zdrowiem psychicznym, na podstawie ich postów, i dyskretnie wskazywać im drogę do wsparcia
Platformy mediów społecznościowych powinny podkreślać, że zdjęcia osób zostały poddane obróbce cyfrowej
*Pamiętaj, że to nie jest wyłącznie negatywny wpływ! jest również masa pozytywnych aspektów [ale dzisiaj nie o nich]
Co możesz zrobić już teraz Ty, jako użytkownik platform społecznościowych, aby zadbać o swoje zdrowie psychiczne?
✦ 3 małe zmiany do wdrożenia od dzisiaj:
Wyłącz wszystkie powiadomienia w smartfonie i ustal jak często i kiedy sprawdzasz aktualności (np. 3 x dziennie po max. 5 min) — to Ty masz nad tym kontrolę
Świadomie wybieraj i obserwuj tylko te konta, które wnoszą pozytywną wartość do Twojego życia, raz na jakiś czas zrób “czystkę” i kliknij “unfollow” tych kont, które powodują, że choć przez chwilę spowodowały, że czujesz się źle. Wybieraj konta o wartości np. edukacyjnej, treści, które wzbogacą Twoją wiedzę.
Odinstaluj media społecznościowe w smartfonie — to tam najczęściej nieświadomie sięgamy i spędzamy wiele — nieplanowanych! — minut na bezczynnym przeglądaniu treści (w zamian, daj sobie nagrodę i idź na spacer :-))
Zaciekawiły Cię dzisiejsze przemyślenia i nie możesz się doczekać kolejnego newslettera? Mam dla Ciebie coś co pozwoli Ci przetrwać naszą rozłąkę — 3 świetne materiały, które rozwijają wiedzę o tym w jaki sposób działa świat rozwiązań cyfrowych:
📖 Książka
Wyloguj swój mózg. Jak zadbać o swój mózg w dobie nowych technologii — Anders Hansen
Dlaczego korzystanie z Instagrama uruchamia w mózgu te same obszary co niegdyś polowanie na dzikie zwierzęta? Co się dzieje z naszą pamięcią, kiedy podczas jazdy samochodem zdajemy się wyłącznie na GPS-a? Książka„Wyloguj swój mózg” szwedzkiego psychiatry i autora badań nad internetem Andersa Hansena tłumaczy jak korzystać z najnowszych technologii, by służyły naszemu dobru i nie były źródłem frustracji i lęku.
🎥 TED
Uważaj na internetowe “bańki filtrujące” — Eli Pariser / Beware online “filter bubbles” — 9 min
Zastanawiała/eś się kiedyś jak wygląda Netflix Twoich przyjaciół, Instagram Twojej siostry, albo czy po wpisaniu hasła np. “Polska” w wyszukiwarkę Google otrzymasz takie same sugestie odpowiedzi jak Twoja mama? W tym 9 minutowym TED’zie Eli Pariser opowiada o personalizacji treści i usług i tzw. “bańkach filtrujących” oraz jaki mają wpływ na nasze opinie, światopogląd i postrzeganie przez nas otoczenia. (dostępne polskie napisy)
Social media and young people’s mental health and wellbeing [w j. angielskim] — .pdf do pobrania
Jeżeli przebrnąłeś/przebrnęłaś przez całość to serdecznie Ci dziękuję za poświęcony czas, mam nadzieję, że było to dla Ciebie kilka wartościowych minut.
Koniecznie daj znać jak Ci się czytało i czego chętnie byś się dowiedział/a z obszaru rozwiązań cyfrowych i ich wpływu na zdrowie psychiczne!
